Cây thần dược ở Khánh Hòa có tên là xáo tam phân?

(ĐTĐ) – Gần đây, người dân ở Hòn Hèo, thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa, gọi tên một cây thuốc là ”cây thuốc lạ”, ”thần dược”. Thế rồi trên báo chí, dẫn từ các nguồn khác nhau, khẳng định tên ”cây thuốc lạ” là xáo tam phân. Nhiều người dựa vào hình dáng được mổ tả qua báo chí, cùng với việc công bố cây có tác dụng ”ức chế tiêu diệt 5 dòng tế bào ung thư”, đã đào xới tung cả rừng…
 

Chúng tôi đặt lại vấn đề có phải là cây ”xáo tam phân” không, vì việc định danh ”cây thuốc lạ” theo nhiều người là chưa có cơ sở chắc chắn.

TS. Võ Văn Chi: chưa thể khẳng định đó là cây xáo tam phân

Để tìm hiểu vấn đề, chúng tôi gặp chúng gặp TS. Võ Văn Chi, nguyên giảng viên Đại học Y Dược TP.HCM, chuyên gia hàng đầu của Việt Nam về thực vật học, đặc biệt là ở lĩnh vực phân loại thực vật. TS. Võ Văn Chi cũng là một trong ít người đầu tiên được nhờ định danh ”cây thuốc lạ” nói trên .

TS. Chi cho biết: ”Việc phân loại, định danh thực vật nói chung, cây thuốc nói riêng dựa vào hình thái, tức dáng vẻ bề ngoài. Ví dụ: khi xem lá cây phải biết là hình gì, màu lá mặt trên mặt dưới, có lông hay không có lông, mép lá có răng cưa không, cuống lá như thế nào, lá mọc cách hay mọc đối… Với cây quen thuộc thì không nói làm gì, như rau muống chẳng hạn chỉ cây cọng rau là đã xác định được ngay. Nhưng với cây lạ, mọi việc trở nên khó khăn, phải có đủ điều kiện mới có thể xác định được.

”Việc định danh cây thuốc bắt đầu từ xác định họ cây đó, chi, rồi đến loài… Chúng tôi gọi đó cách phân loại lưỡng cực, phân hai nhánh, rồi tiếp tục phân chia để tìm ra tên cây muốn xác định. Muốn phân loại, phải biết cây đó sinh trưởng ở vùng nào, cao bao nhiêu… Sau đó, xem rễ, thân, lá… và hoa quả, đặc biệt là hoa.

”Ở ”cây thuốc lạ”, sau khi vò lá ngửi có mùi thơm như mùi cam quýt, màu vàng và xem gai, chúng tôi tạm xác định (xin nhấn mạnh là tạm) cây này có họ là Rutaceae (cam quít). Từ việc xác định họ, sau đó dựa vào sách ”Cây cỏ của Việt Nam” của Phạm Hoàng Hộ, so sánh hình vẽ như: hình lá với cuống lá ngắn, gai hơi cong, thấy cây Paramignya trimera (ông Phạm Hoàng Hộ gọi là xáo tam phân) có vẻ phù hợp (tôi nhấn mạnh là có vẻ) với mẫu dược liệu.

”Tuy nhiên, như tôi đã nói: việc xác định trên là chưa đủ cơ sở, nếu đúng cũng chỉ là ngẫu nhiên, gặp may. Muốn kết luận được phải chờ có hoa và quả của nó. Như tên gọi trimera có nghĩa là mẫu 3, hoa đài 3, cánh hoa 3… Vậy chưa có hoa thì làm sao xác định được là cây trimera?

”Cũng có một số phương pháp khác để phân loại cây, như: vi phẫu, nhiễm sắc thể, hóa học… nhưng tất cả chỉ là phương pháp bỗ trợ cho phương pháp hình thái nói trên mà thôi”.

TS. Chi nói thêm: việc định danh vội vàng có thể khiến người dân thu hái sai lạc sang loại cây khá có hình dáng tương tự có thể gây nguy hiểm cho người dùng. Ông cũng cho biết, các nơi khác định danh ”cây thuốc lạ” và đưa ra cái tên xáo tam phân cũng chỉ mới dựa vào thân cành, lá, gai…. mà chưa có hoa và quả.

Trong tình hình cây thuốc nói trên bị tận diệt, chỉ còn sót những cây non, việc định danh cho nó còn phải chờ rất lâu nữa.

-5%

Xem nhanh

Công ty Cổ phân TSun Việt Nam

[DoctorHome DH14] Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH-14 (tiêu chuẩn)

Được xếp hạng 5.00 5 sao

11.550.000₫ 10.990.000₫

Mua

[DoctorHome DH14] Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH-14 (tiêu chuẩn) số lượng

Mua

-9%

Bán chạy

Xem nhanh

Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng

[Wonder MF508N] Máy vật lý trị liệu Wonder MF5-08N (New)

Được xếp hạng 4.92 5 sao

3.600.000₫ 3.290.000₫

Mua

Mua

-6%

Xem nhanh

Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới

[MPT8-12] Máy vật lý trị liệu đa năng MPT8-12

Được xếp hạng 5.00 5 sao

3.700.000₫ 3.490.000₫

Mua

[MPT8-12] Máy vật lý trị liệu đa năng MPT8-12 số lượng

Mua

BH 20 năm

Xem nhanh

Máy điện xung

[GoldLife GL16] Máy vật lý trị liệu đa năng GoldLife GL-16 phiên bản mới

Được xếp hạng 4.91 5 sao

6.380.000₫

Mua

[GoldLife GL16] Máy vật lý trị liệu đa năng GoldLife GL-16 phiên bản mới số lượng

Mua

Cần các nhà khoa học, quản lý lên tiếng

Trả lời trên báo Tuổi Trẻ ngày 3/10/2012, TS. Nguyễn Thướng – Chủ tịch Hội Đông y Khánh Hòa- cho biết ”cây thuốc lạ” là cây ”xáo tam phân” tên khoa học Paramignya trimera, họ Rutaceae (cam quít), với đặc điểm : ”thân gỗ nhỏ, leo bám, gai dài hơi cong xuống, cành không lông, lá có phiến tròn dài hẹp”. Như vậy, ông Thướng cũng không nhắc gì đến hoa và quả của cây này. Như vậy, liệu xác định cây có chắc chắn không?

Để rộng đường dư luận, chúng tôi thiết nghĩ cần có sự phản hồi của những người trong cuộc: ở Hội Đông y Khánh Hòa, Sở Y tế Khánh Hòa, Viện Dược liệu Trung ương… và các nhà khoa học quan tâm đến cây thuốc, nhằm khẳng định ”cây thuốc lạ” có tên gì hay còn phải chờ đợi thêm thời gian nữa. Việc định danh đúng cây thuốc góp phần bảo vệ, phát triển cây, đồng thời tránh nhầm lẫn cho người thu hái, người dùng. Như đã nói, trên thực tế nhiều người đã thu hái các cây tương tự có hình dáng như ”cây thuốc lạ” để bán, gây nguy hiểm cho người bệnh.

 Nguồn Suckhoedoisong.vn