fbpx
Viện điện tử

Đồng minh hay kẻ thù trong đơn thuốc?

 

(ĐTĐ) – Có lẽ không ít người biết rằng, khi bác sĩ khám ghi đơn thuốc cho người bệnh, ông ta đã phải đắn đo cân nhắc rất nhiều nếu phải ghi hai loại thuốc trở lên. Bởi vì ông phải chắc chắn rằng 2 hoặc 3, 4 thuốc ấy phải hỗ trợ cho nhau chứ không phải triệt tiêu làm mất tác dụng lẫn nhau.

 

Mới đây, có hai bạn đọc đã gửi thư hỏi về vấn đề này. Thư thứ nhất: “ Thưa thầy, em có xem một toa thuốc của một bác sĩ khoa Nhi ở tỉnh. Toa điều trị viêm phổi, trẻ 12 tuổi. Bác sĩ kê toa Terpin codein 1viên x 2/ngày x 5 ngày, Solmux Broncho (chai 60 ml) 10 ml x 2/ngày – 2 chai. Bác sĩ nói là lâm sàng sử dụng phối hợp như vậy có hiệu quả hơn sử dụng riêng lẻ một thuốc. Tương tác thuốc có ảnh hưởng như thế nào? Em xin thầy tư vấn giúp em. Em xin chân thành cảm ơn thầy!”. Thư thứ hai: “Một đơn thuốc bác sĩ ghi nhiều thuốc phải chăng luôn có vấn đề tương tác thuốc? Cụ thể đơn thuốc ghi bác sĩ ghi 3 loại thuốc dùng cùng lúc “haloperidol + amitryptilin + myolastan” có nhằm đưa đến tác dụng tương tác thuốc hiệp đồng hay không?”. Xin có ý kiến như sau:

Trong một đơn thuốc, bác sĩ ít khi ghi một thuốc mà thường ghi từ hai ba thuốc trở lên để chữa cho người bệnh. Đối với người bệnh, không ít người nghĩ rằng khi được bác sĩ chỉ định dùng cùng lúc nhiều thuốc, càng nhiều càng mau khỏi bệnh. Đúng là có trường hợp phải dùng đồng thời nhiều thuốc hoặc là bệnh nặng hoặc là bị nhiều loại bệnh, bắt buộc bác sĩ cho phối hợp nhiều thuốc để đủ sức hạ gục cơn bệnh. Nhưng khi chỉ định hai thuốc trở lên cho người bệnh, thầy thuốc bắt đầu phải suy tư, có sự cân nhắc thật kỹ, bởi vì phải đối phó vấn đề có khi làm đau đầu giới chuyên môn là “tương tác thuốc”.

Đồng minh hay kẻ thù trong đơn thuốc?

Tương tác thuốc là hiện tượng xảy ra khi sử dụng đồng thời hai hay nhiều thuốc, thuốc này làm thay đổi tác dụng hay độc tính của thuốc kia đưa đến hậu quả có lợi hoặc bất lợi đối với cơ thể người dùng thuốc.

Mục đích của thầy thuốc khi chỉ định phối hợp nhiều loại thuốc là nhằm khai thác tương tác thuốc có lợi, tức là các thuốc phối hợp là đồng minh, làm tăng hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ của thuốc với nhau. Nhưng nhiều khi do không hướng dẫn kỹ cách dùng thuốc hoặc có nhầm lẫn mà người ghi đơn phối hợp thuốc tạo cảnh “hổ và cừu được nhốt chung trong một chuồng” là kẻ thù với nhau rất bất lợi. Như bác sĩ ghi đơn hai thuốc dùng chung bằng đường uống, thuốc này cản trở sự hấp thu cuả thuốc kia làm lượng thuốc hấp thu bị giảm trầm trọng, không cho tác dụng điều trị hiệu quả. Đó là trường hợp thuốc kháng acid chữa loét dạ dày chứa Al, Mg (Maalox, Kremil-S…), hoặc thuốc chứa than hoạt, kaolin trị tiêu chảy được ghi cùng đơn thuốc sẽ cản trở hấp thu vào máu của thuốc uống cùng với nó trị tăng huyết áp, đái tháo đường… làm thuốc sau mất tác dụng (phải hướng dẫn kỹ uống hai thuốc cách xa nhau ít nhất hai giờ). Ta thấy trong một đơn thuốc chỉ định cho bệnh nhân bị bệnh tăng huyết áp, bác sĩ ghi uống cùng lúc 3 loại thuốc: “bisoprolol + diltiazem + hydroclorothiazid”. Trong đơn thuốc này, bác sĩ đã tận dụng tương tác thuốc có lợi, đã phối hợp 3 loại thuốc chẹn bêta, đối kháng canxi và lợi tiểu để giảm liều dùng của từng thuốc nhưng giúp tác dụng hạ huyết áp tốt hơn.

Tuy nhiên, không phải tất cả các đơn thuốc ghi từ hai ba thuốc trở lên đều nhằm phát huy tương tác thuốc. Trường hợp thường gặp là do người bệnh mắc nhiều bệnh cùng lúc và bác sĩ ghi đơn nhiều thuốc nhằm trị nhiều bệnh đó. Như người bệnh bị cùng lúc bệnh viêm xương khớp, nhức đầu, ho, mất ngủ, bác sĩ sẽ ghi ít nhất là 4 loại thuốc và các loại thuốc này có thể chằng có gì tương tác thuốc với nhau.

Trường hợp đơn thuốc thứ nhất hỏi dùng điều trị viêm phổi, trẻ 12 tuổi (nếu đúng là viêm phổi, chắc chắn bác sĩ phải chỉ định kháng sinh mà có lẽ em không ghi ra đây), bác sĩ kê toa Terpin codein và Solmux Broncho. Đây cũng thuộc loại không có tương tác thuốc nhưng các thuốc vẫn có sự liên hệ. Terpin-codein chứa terpin là thuốc long đờm tức làm loãng đàm và codein là thuốc trị ho thuộc loại opioid (Terpin-codein là thuốc trị ho do chứa codein nên dùng ở người lớn nhưng trẻ 12 tuổi dùng được). Solmux Broncho ở đây là hỗn dịch dùng cho trẻ chứa salbutamol là thuốc giãn phế quản và carbocystein là thuốc làm loãng đàm, sự phối hợp 2 thuốc này dùng trị ho do co thắt phế quản, do hen hoặc viêm phế quản. Như vậy, hai thuốc chứa 4 dược chất vừa kể không làm thay đổi tác dụng lẫn nhau để gây ra tương tác thuốc nhưng sự phối hợp giúp trị được nhiều triệu chứng của rối loạn thuộc hệ hô hấp gây ho. Nói như bác sĩ “trên lâm sàng sử dụng phối hợp như vậy nhằm có hiệu quả hơn sử dụng một thuốc” là đúng.

Trường hợp đơn thuốc thứ hai ghi 3 loại thuốc dùng cùng lúc “haloperidol + amitryptilin + myolastan” mà bạn đọc hỏi cũng thuộc loại không có tương tác thuốc nhưng các thuốc vẫn có sự liên hệ. Haloperidol là thuốc trị rối loạn tâm thần bao gồm rối loạn gọi là tâm thần phân liệt. Amitryptilin là thuốc trị rối loạn trầm cảm. Còn Myolastan là tên biệt dược của thuốc tetrazepam, là thuốc an thần thuộc nhóm benzodiazepin thường được dùng giãn cơ nhưng trong trường hợp này có thể trị mất ngủ. Đơn thuốc vừa kể dùng điều trị rối loạn đặc biệt mà biểu hiện của rối loạn này là trầm cảm, bị mất ngủ, kể cả các triệu chứng của bệnh loạn thần nói chung. Như vậy, ba thuốc không làm thay đổi tác dụng lẫn nhau để gây ra tương tác thuốc nhưng sự phối hợp giúp trị được nhiều triệu chứng của rối loạn thuộc hệ thần kinh.

Nhiều khi do không hướng dẫn kỹ cách dùng thuốc hoặc có nhầm lẫn mà người ghi đơn phối hợp thuốc tạo cảnh “hổ và cừu được nhốt chung trong một chuồng” là kẻ thù với nhau rất bất lợi. Như bác sĩ ghi đơn hai thuốc dùng chung bằng đường uống, thuốc này cản trở sự hấp thu cuả thuốc kia làm lượng thuốc hấp thu bị giảm trầm trọng, không cho tác dụng điều trị hiệu quả.

-5%
10.990.000
Mua
-9%
Bán chạy

Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng

[Wonder MF508N] Máy vật lý trị liệu Wonder MF5-08N (New)

3.290.000
-6%

Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới

[MPT8-12] Máy vật lý trị liệu đa năng MPT8-12

3.490.000
Mua
BH 20 năm
Mua
Nguồn Suckhoedoisong.vn 

(Lưu ý: Việc đáp ứng với các liệu trình điều trị, máy, thiết bị trợ giúp là khác nhau tùy thuộc cơ địa mỗi người !
Những thông tin y học trên website chỉ mang tính tham khảo, bạn không được tự ý áp dụng nếu chưa được sự chỉ dẫn của thầy thuốc !)

-5%
10.990.000
Mua
-9%
Bán chạy

Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng

[Wonder MF508N] Máy vật lý trị liệu Wonder MF5-08N (New)

3.290.000
-6%

Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới

[MPT8-12] Máy vật lý trị liệu đa năng MPT8-12

3.490.000
Mua
BH 20 năm
Mua
DMCA.com Protection Status