Hậu covid-19: Hội chứng đau vai gáy và đau lưng

Covid cũng giống như cúm mùa, bệnh do virus gây ra, với các triệu chứng tương đồng nhau nhưng biến thể Omicron nhẹ hơn Delta và cúm mùa, nhiều trường hợp viêm phổi để lại di chứng đau lưng kéo dài.

COVID-19: Biến thể Delta

✓ Ho: Thường xuyên (ho khan)
✓ Chảy nước mũi: Thường xuyên
✓ Hắt hơi: Không
✓ Đau họng: Thường xuyên
✓ Khó thở: Thường xuyên.
✓ Sốt: Thường xuyên.
✓ Đổ mồ hôi ban đêm: Không
✓ Ớn lạnh: Thường xuyên
✓ Nhức đầu: Thường xuyên.
✓ Mất khứu giác: Rất thường xuyên.
✓ Mệt mỏi: Phổ biến.
✓ Các triệu chứng biểu hiện trong 4 đến 5 ngày.
✓ Hậu Covid đau lưng: 63% bệnh nhân viêm phổi bị đau lừng kéo dài 6-9 tháng.

COVID-19: Biến thể Omicron

✓ Ho: Ít gặp
✓ Chảy nước mũi: Thường xuyên.
✓ Hắt hơi: Thường xuyên.
✓ Đau họng: Thường xuyên.
✓ Khó thở: Không
✓ Sốt: Ít gặp
✓ Đổ mồ hôi ban đêm: Thỉnh thoảng.
✓ Ớn lạnh: Ít gặp
✓ Nhức đầu: Thường gặp
✓ Mất khứu giác: Ít gặp
✓ Mệt mỏi: Phổ biến
✓ Các triệu chứng biểu hiện trong 2 đến 3 ngày.
✓ Hậu Covid đau lưng: 42% bệnh nhân viêm phổi bị đau lưng kéo dài 6-9 tháng.

CÚM MÙA

✓ Ho: Thường xuyên (ho khan)
✓ Chảy nước mũi: Thường xuyên
✓ Hắt hơi: Không
✓ Đau họng: Thường xuyên
✓ Khó thở: Không
✓ Sốt: Thường gặp
✓ Đổ mồ hôi ban đêm: Không
✓ Ớn lạnh: Thường xuyên.
✓ Nhức đầu Thường xuyên.
✓ Mất khứu giác: Không.
✓ Mệt mỏi: Phổ biến.
✓ Các triệu chứng biểu hiện trong 2 đến 4 ngày.
✓ Hậu cúm mùa: 70% trường hợp viêm phổi bị đau lưng kéo dài 6-9 tháng.

Tôi nhấn mạnh, đau lưng kéo dài có thể gặp ở bất cứ bệnh nhân viêm phổi nào do nguyên nhân các chủng virus hay vi khuẩn gây nên; nhưng biến thể Omicron số lượng bệnh nhân bị có thể ít hơn. Theo những nghiên cứu ở phương Tây, đau lưng gặp ở 63% viêm phổi do biến thể Delta, nhưng Omicron chỉ có 42%, trong khi cúm mùa lên tới hơn 70% số trường hợp.

Ba khu vực chính của cơ thể hay bị đau: ① vùng đầu và vai gáy – ② vùng thắt lưng – ③ vùng quanh đầu gối.

Lí do quan trọng nhất dẫn đến đau, đó là khi cơ thể nhiễm các chủng virus, cả virus cúm cũng như SARS-CoV-2 gây bệnh Covid, những virus này kích thích giải phóng các Cytokine, bao gồm một loạt chất trung gian hoá học của quá trình viêm. Cytokine dẫn đến sự hình thành Pyrogens và Prostaglandin E2. Pyrogens là sản phẩm của sự suy tế bào, nó giúp chống lại bệnh cúm bằng cách gây sốt, nhưng Pyrogens cũng bám vào các dây thần kinh gây đau. Prostaglandin E2 là chất đặc hiệu kích hoạt các con đường đau.

Pyrogens và Prostaglandin E2 tập trung nhiều ở vùng cơ đầu và vai gáy, vùng cơ thắt lưng, vùng cơ xung quanh gối. Thông thường những chất này có nồng độ cao trong 4-5 ngày. Vì thế mà đa số trường hợp chỉ đau cơ mấy hôm, sau đó ổn định, đau tự hết không để lại di chứng.

Đau cấp tính cũng có thể dữ dội, đau không thể chịu nổi, là vì lí do nào đó như cơ địa hoặc sử dụng thuốc không đúng, làm cho virus phát triển quá mạnh nên cơ thể phản ứng quá mẫn gây bão Cytokine, tức là các chất Pyrogens và Prostaglandin E2 tiết ra quá nhiều, chỉ cần chiếc lông gà chạm vào cũng nổi da gà vì đau. Những trường hợp này thuốc giảm đau thông thường ít hiệu quả. Nếu đau quá mức chịu đựng, bác sĩ phải dùng đến các thuốc ức chế miễn dịch để giảm cơn bão Cytokine.

Sau khi khỏi bệnh, nếu cơ thể tiếp tục mẫn cảm tăng tiết Pyrogens Prostaglandin E2, thì tình trạng đau sẽ tiếp tục kéo dài, có thể từ 6-9 tháng mới hết đau.

Đau vùng đầu và vai gáy, đau vùng thắt lưng, các bác sĩ ít kinh nghiệm dễ nhầm với thoái hoá cột sống, viêm đĩa đệm đốt sống, phồng hay thoát vị đĩa đệm; sau khi chụp Xquang, CT hay cộng hưởng từ, điều trị theo những hướng chẩn đoán này đều không có hiệu quả.

Đau vùng quanh gối cũng vậy, bệnh nhân than phiền rất khó chịu, đau mỏi, trở trời cảm giác như kiến cắn và giòi bò trong xương, nửa đêm về sáng không sao ngủ được vì đau.

Nhưng dai dẳng hơn cả vẫn là đau lưng và đau vai gáy.

Bởi vì đau lưng và đau vai gáy còn một cơ chế nữa, đó là tổn thương tại phổi, đó là lí do những bệnh nhân sau viêm phổi do Covid hoặc do cúm có tỉ lệ đau khá cao.

-5%