Đại cương Phục hồi chức năng
Đại cương tàn tật và Phục hồi chức năng
I. Tàn tật.
1. Định nghĩa.
– Tàn tật là tình trạng người bị khiếm khuyết một hay nhiều bộ phận hay chức năng cơ thể gây cản trở người đó thực hiện vai trò của mình trong cộng đồng, phải phụ thuộc một phần hay hoàn toàn vào người khác để có thể tồn tại được.
– Tỷ lệ tàn tật trên thế giới khoảng 10% dân số. Ở Việt nam ước tính có khoảng 7 triệu người tàn tật.
2. Nguyên nhân tàn tật.
– Do di chứng bệnh lý: đột quỵ, bại liệt…
– Do dị tật bẩm sinh: chủ yếu ở trẻ em như bại não, bệnh Down, di chứng chất độc chiến tranh (Dioxin)…
– Chấn thương: trong chiến tranh, do tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt, tai nạn giao thông.
– Do tàn tật (tàn tật thứ cấp).
– Điều kiện môi trường sống: điếc nghề nghiệp…
– Do thái độ và quan niệm xã hội không tốt.
3. Phân loại tàn tật.
Có nhiều cách phân loại tàn tật, trong đó thông dụng nhất là phân loại theo chức năng khiếm khuyết được Tổ chức y tế thế giới công nhận, gồm 7 loại tàn tật:
3.1. Người có khó khăn về vận động: là nhóm chiếm tỷ lệ cao nhất, chiếm khoảng 40% tổng số tàn tật. Do tổn thương các thành phần tham gia vận động gồm:
Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng
Thiết bị điều trị nhiệt
[DoctorHome DH14] Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH-14 (tiêu chuẩn)
Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới
+ Do tổn thương thần kinh: tổn thương não, tổn thương tủy sống, tổn thương thần kinh ngoại vi.
+ Do tổn thương hệ cơ xương khớp: các bệnh lý cơ, các bệnh lý xương khớp, chấn thương xương khớp.
3.2. Người có khó khăn về nhìn: do các bệnh lý ở mắt bẩm sinh hay mắc phải, như: đau mắt hột, đục thuỷ tinh thể, bệnh glocôm, viêm mống mắt, tổn thương do vật lạ, khô giác mạc, viêm kết mạc, lác mắt bẩm sinh, bệnh phong, tuổi già.
3.3. Người có khó khăn về nghe nói: do tổn thương cơ quan thính giác làm giảm hoặc mất khả năng nghe, từ đó làm ảnh hưởng đến khả năng phát âm. Bệnh có thể mắc phải sau khi đã phát triển ngôn ngữ nói, cũng có thể bẩm sinh hoặc trước khi biết nói làm cho trẻ lớn lên không thể nói được.
Cũng có trường hợp chức năng nghe bình thường nhưng trẻ chậm biết nói, hoặc có rối loạn về phát âm.
3.4. Người có khó khăn về học: do chậm phát triển tinh thần bẩm sinh hay mắc phải, hay gặp là hội chứng Down, ngu đần… Những trẻ mắc phải các bệnh lý này cần phải được chăm sóc, giáo dục và PHCN đặc biệt.
3.5. Người có hành vi xa lạ: hay người bị bệnh tâm thần là người có biểu hiện khác lạ về lời nói, hành vi, nhân cách so với những người bình thuờng. Người có bệnh tâm thần thường không nhận thức được khuyết tật và sự bất thường của mình. Với những người này, khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày và làm việc đều giảm sút. Tình trạng bất thường về tâm thần có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ sau hàng tháng. Người bị bệnh tâm thần đôi khi cũng có những lúc có những biểu hiện bình thường như trước khi mắc bệnh.
3.6. Người mất cảm giác (bệnh phong): với sự tiến bộ của xã hội nói chung và y học nói riêng, ngày nay bệnh phong rất ít gặp. Tuy nhiên trước đây, bệnh phong là một trong những bệnh đáng sợ trong tâm lý của cộng động. Bệnh do vi khuẩn Hansen gây nên tình trạng mất cảm giác xuất hiện ở một vài bộ phận trên cơ thể do dây thần kinh bị nhiễm trùng. Sau đó các bắp thịt tiêu đi, gân cốt co làm hai bàn tay co quắp. Ở mức độ nặng ngón tay ngón chân rụng dần làm cho người bệnh tàn tật hoàn toàn và chịu sự xa lánh của cộng đồng.
3.7. Người bệnh động kinh: là một dạng tàn tật đặc biệt. Trong trạng thái ngoài cơn, người bệnhcó thể sinh hoạt, lao động, và tinh thần hoàn thoàn bình thường. Tuy nhiên do việc người bệnh có thể lên cơn động kinh bất cứ lúc nào mà không hề có dấu hiệu báo trước, có thể mang lại mối nguy hiểm lớn đối với bệnh nhân, thậm chí có thể đe dọa tính mạng. Do đó người bệnh động kinh cũng cần được theo dõi, chăm sóc và PHCN để họ có thể tham gia bình thường vào các hoạt động xã hội.
3.8. Các khuyết tật khác: là các khuyết tật khôgn thuộc 1 trong 7 loại khuyết tật kể trên.
4. Quá trình tàn tật.
Lá quá trình từ người bình thường dẫn đến tàn tật, trải qua các bước sau:
– Người bình thường (health man): là người không có bệnh tật hay thương tật, có trạng thái thoải mái về thể chất, tinh thần và hòa nhập xã hội.
– Bệnh (disease): là sự biến đổi cấu trúc, chức năng của một cơ quan hay toàn bộ cơ thể do nguyên nhân gây bệnh tác động.
– Khiếm khuyết (impairment): là sự bất thường, thiếu hụt hay mất một cấu trúc của một hay nhiều cơ quan do bệnh, thương tật hay tai nạn gây nên.
– Giảm chức năng (disability): là tình trạng mất hoặc một phần của một hay nhiều chức năng nào đó của các cơ quan trong cơ thể do khiếm khuyết gây ra.
– Tàn tật (handicaps): là tình trạng giảm hoặc mất chức năng dẫn đến tình trạng phải phụ thuộc vào người khác để tồn tại.
5. Dự phòng tàn tật.
– Dự phòng cấp 1: là dự phòng không cho bệnh phát triển thành khiếm khuyết.
– Dự phòng cấp 2: là ngăn ngừa khiếm khuyết phát triển thành suy giảm chức năng.
– Dự phòng cấp 3: là ngăn ngừa suy giảm chức năng phát triển thành tàn tật.
II. Phục hồi chức năng.
1. Định nghĩa.
– Phục hồi chức năng (PHCN) bao gồm các biện pháp y học, kinh tế – xã hội, giáo dục và các kỹ thuật phục hồi làm giảm tối đa tác động của giảm chức năng và tàn tật, đảm bảo cho người tàn tật hội nhập và tái hội nhập xã hội, có cơ hội bình đẳng tham gia các hoạt động xã hội.
– Như vậy PHCN không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội, ngành y tế chỉ đảm nhiệm một mảng hẹp đó là phục hồi chức năng bằng các biện pháp y học.
2. Mục đích PHCN y học.
– Hoàn lại một cách tối đa về thể chất, tinh thần và nghề nghiệp.
– Ngăn ngừa các thương tật thứ phát.
– Tăng cường khả năng còn lại của người tàn tật để làm giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.
– Góp phần đưa người tàn tật hoà nhập xã hội và làm thay đổi thái độ của cộng đồng và xã hội đối với người tàn tật.
3. Các kỹ thuật PHCN y học.
– Vận động trị liệu.
– Hoạt động trị liệu.
– Các nhân tố Vật lý trị liệu.
– Các phẫu thuật can thiệp chỉnh hình.
– Các dụng cụ trợ giúp, chân tay giả.
4. Các hình thức PHCN y học.
4.1. PHCN tại viện.
– Là hình thức PHCN nội trú hoặc ngoại trú tại các khoa PHCN trong các bệnh viện đa khoa, tại các trung tâm hay viện PHCN.
– Ưu điểm:
+ PHCN sớm.
+ Có điều kiện kỹ thuật cao về trang bị máy móc và cán bộ.
+ Tiến hành công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học.
– Nhược điểm:
+ Số lượng thu dung ít.
+ Trở ngại về vấn đề đi lại của người tàn tật.
+ Thời gian tiến hành PHCN ngắn.
4.2. PHCN ngoại viện.
– Là hình thức mà cán bộ PHCN đến điều trị tận nhà cho người tàn tật.
– Ưu điểm:
+ Hạn chế đi lại cho người tàn tật.
+ Có thể triển khai một số kỹ thuật cao.
– Nhược điểm:
+ Tổ chức khó khăn, số người được PHCN cũng hạn chế.
+ Giá thành cao, cần có sự tài trợ lớn.
4.3. PHCN dựa vào cộng đồng.
– Là hình thức PHCN ngay tại cộng đồng và dựa vào cộng đồng (gồm chính quyền địa phương, y tế cộng đồng, hàng xóm, gia đình và bản thân người tàn tật) là chính, cán bộ PHCN chỉ đóng vai trò hướng dẫn, chỉ đạo về chuyên môn và kỹ thuật.
– Ưu điểm:
+ Số người được PHCN cao.
+ Người tàn tật được PHCN tại chỗ.
+ Các phương tiện dụng cụ giản đơn để làm tại chỗ và phù hợp với từng người
+ Có ý nghĩa kinh tế cao gắn liền với chương trình chăm sóc sức khoẻ ban đầu, phù hợp với các nước nghèo và đang phát triển.
– Nhược điểm:
+ Không triển khai được kỹ thuật cao.
+ Khó khăn về khâu tổ chức, quản lý nên thường khó duy trì lâu dài.
Originally posted 2011-01-14 09:41:24.
Thông tin về y học chỉ mang tính tham khảo, bạn cần hỏi ý kiến của thầy thuốc trước khi áp dụng cho mình và người thân. Với mỗi người việc đáp ứng với các liệu trình điều trị là khác nhau tùy thuộc cơ địa bản thân !
Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng
Thiết bị điều trị nhiệt
[DoctorHome DH14] Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH-14 (tiêu chuẩn)
Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới
