Viêm phổi hít trong gây mê – BV108

Viêm phổi hít là tình trạng phù nề hoặc nhiễm trùng phổi phế quản do hít phải các chất gây tổn thương phổi như thức ăn, dịch dạ dày, chất nôn…vào phổi hoặc đường hô hấp. Viêm phổi hít là một trong các nguyên nhân quan trọng gây nên các hình thái bệnh nặng và tử vong khi chăm sóc người bệnh

Viêm phổi hít trong gây mê là tình trạng viêm phổi cấp xảy ra trong quá trình khởi mê, duy trì mê hoặc thoát mê.

Viêm phổi hít trong gây mê là tổn thương phổi do hít phải dịch vị và các thành phần khác trong dạ dày. Tổn thương phổi càng nặng khi lượng hít phải càng nhiều và pH dạ dày càng thấp. Đa số các tác giả cho rằng pH< 2,5 và lượng hít phải 0,3ml (tương đương 25-30ml ở người lớn) là có thể gây tổn thương phổi.Đầu tiên dưới sự tác động trực tiếp của acid phá hủy thành phần phospholipid và apoprotein của lớp surfactant trên bề mặt phế nang (surfactant có tác dụng giảm sức căng bề mặt phế nang, không gây hiện tượng xẹp phế nang). Lớp surfactant hư hại, sự co thắt khí phế quản sẽ làm giảm PaO2, tăng shunt phổi.Acid cũng phá hủy thành phế nang- mao mạch, biểu mô phế nang phù nề và tiết dịch gồm albulmin, fibrin, mảnh vụn tế bào và hồng cầu… Mảnh vụ tế bào và phế quản tổn thương gây tắc nghẽn phế quản. Tắc nghẽn phế quản và phù nề phế nang làm giảm thể tích phổi , giảm sức đàn hồi phổi (compliance) làm thiếu oxy máu, tăng kháng lực mạch máu phổi, tăng nhịp thở.Sau khi bị những tổn thương trực tiếp do acid lên đường thở, một loạt các phản ứng viêm xảy ra do phóng thích các cytokines, interleukin, yếu tố hoại tử mô alpha, hoạt hóa các tế bào viêm (neutrophile), giải phóng các chất oxi hóa, chất tiêu protein…Các chất này dẫn đến tổn thương viêm phổi cấp tính. Nguyên nhân
+ Nguyên nhân viêm phổi hít khi khởi mê:
Bệnh nhân mổ cấp cứu có dạ dày đầy không có thời gian chuẩn bị
Bệnh nhân sản phụ
Bệnh nhân chấn thương sọ não, bệnh nhân có hẹp thực quản, hẹp môn vị thức ăn ứ đọng ở dạ dày thực quản
+Nguyên nhân viêm phổi hít khi rút ống nội khí quản:
Nguyên nhân do còn tác dụng của thuốc gây mê, rối loạn nuốt do thay đổi tính nhạy cảm đường hô hấp trên, rối loạn chức năng cơ phế quản. Rối loạn nuốt thấy 30% bệnh nhân sau khi rút ống nội khí quản.

Triệu chứng lâm sàng:
Nếu viêm phổi hít xảy ra trong quá trình khởi mê dễ dàng phát hiện khi thấy dịch dạ dày có thể lẫn thức ăn trào lên ở miệng, hoặc nhìn thấy dịch, thức ăn trào vào đường hô hấp.

Nếu xảy ra khi thoát mê rút ống nội khí quản thường biểu hiện: Khó thở cấp, thở khò khè, ho, tím tái, thở nhanh, bão hòa oxy máu thấp, tụt huyết áp, phù phổi.

Tuy nhiên nhiều bệnh nhân lâm sàng không điển hình chỉ có ho, độ bão hòa oxy máu thấp và chỉ thấy được trên phim X-quang tim phổi.

X-quang tim phổi: Hình ảnh thâm nhiễm phế nang, trường hợp nặng thâm nhiễm lan tỏa toàn bộ hai phế nang – hình ảnh phổi trắng, có thể gặp hình ảnh xẹp phổi.

Khí máu động mạch: PaO2 giảm, PaCO2 tăng, có thể có toan hóa, tỉ lệ PaO2: FiO2< 300.